نسب ناشی از شبهه (حقوق)از نظر قانونی اگر شخصی به اشتباه یا در خواب، بیهوشی، مستی و هم‌چنین در حال جنون با زنی نزدیکی کند در حکم وطی به شبهه است، اگر در اثر این نزدیکی، طفلی متولّد شود، ولد شبهه به‌حساب آمده و مانند نکاح صحیح و شرعی منتسب به کسی خواهد بود که در شبهه بوده است. هدف قانون در الحاق ولد به شبهه، به کسی که در عمل نزدیکی در شبهه بوده است، جلوگیری از جریحه‌دار کردن عفّت عمومی و پیدایش اولادهای غیرقانونی است. ۱ - تحقق شبهه و نسب فرزندقانون مدنی در مواد ۱۱۶۳ تا ۱۱۶۶ احکام نسب ناشی از وطی به شبهه به شرحی که در فقه آمده، اجمالاً مطرح کرده و ماده ۱۱۶۶ مقرّر می‌دارد: «هرگاه به واسطه وجود مانعی نکاح بین ابوین باطل باشد، نسبت طفل به هر یک از ابوین که جاهل بر وجود مانع بوده مشروع و نسبت به دیگری نامشروع خواهد بود، در صورت جهل هر دو، نسب طفل به هر دو مشروع است». یکی از صاحب‌نظران در برداشت از موادّ مزبور می‌نویسد: «نزدیکی در خواب و بیهوشی و مستی (در صورتی که عمداً مست نشده باشد) و هم‌چنین نزدیکی در حال جنون در حکم نزدیکی به شبهه است، زیرا اینان نیز مانند کسی که در اشتباه می‌باشد توجّه به حرمت نزدیکی ندارند». وی در ادامه می‌گوید: «در الحاق طفل متولّد از شبهه به کسی که در اشتباه بوده فرق نمی‌کند که شخص مزبور مجرّد بوده یا در قید زوجیّت، بنابراین هم‌چنان که طفل متولّد به شبهه از زن شوهردار ملحق به او می‌باشد، هرگاه مرد اجنبی در شبهه باشد طفل ملحق به او نیز می‌گردد، اگرچه متاهل باشد. هدف قانون در الحاق ولد به شبهه، به کسی که در عمل نزدیکی در شبهه بوده است، جلوگیری از جریحه‌دار کردن عفّت عمومی و پیدایش اولادهای غیرقانونی است که جامعه به نظر پستی به آن‌ها می‌نگرد و آن‌ها هم در خود احساس حقارت می‌نمایند». [۱]
امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، ج۵، ص۱۷۴.
لازم به ذکر است، آثاری که در الحاق نسب به زوج در نکاح صحیح ذکر شده است در نسب ناشی از وطی به شبهه نیز مترتّب می‌گردد و فرقی بین آن دو نمی‌باشد. ۲ - پانویس
۳ - منبعانصاری، قدرت‌الله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۳۰۱-۳۰۲، برگرفته از بخش «گفتار دوّم:رعایت حق کودک در نسب و هویت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۸/۲۹. |